CAMCI MEHMET

İzmir ilimizin en güzel yerleşim alanlarından turistik ilçesi tarihi antik eserler, doğal zenginlikler kaynağı, doğal güzellikleri, diri tertemiz rüzgar esintileri, güleryüzlü insanları olan bir dönek mahalimiz. Bunların dışında dönek güvercinleri ve ustaları konusunda başlı başına bir gurur kaynağı. Yurdumuzda dönek güvercinin en eskilere dayanan tarihi bilgi ve yaşanmışlara ulaşmak mümkündür. Batı bölgelerimizde hakim olan dönek nesli güvercinlerimizin orijinal tüm miladi soyları Bergama ilçesi sınırlarında bakılmış, üretilmiş, eğitilip performansları izletilip yurdumuzun bütün dönekçi mahallerine dağıtılmıştır. Tüm dönek mahallerinde Bergamalı ustaların adları ve dönekleri övgü ile bahsedilip beslenmektedir.

10 Haziran 2007 pazar günü Bergama'nın tarihe geçen saygın ustaları hakkında bilgi derlemek, sizlerle bunu paylaşmak amacıyla yola çıktım. Allah uzun ömürler versin Mehmet Salim Söyler amcamız namı diğer CAMCI MEHMET USTAmızı bağ evinde yaz hazırlığı yaparken bulup söyleşi yapmak nasip oldu.

5 mayıs 1331 (1916) doğumlu değerli üstadımız. Bergama'da dünyaya gelmiş bilfiil halen Bergama'da ikamet ediyor. Yazları mükemmel bir sayfiye mevkisi olan bağ evinde, kışları ise Bergamanın içindeki evinde yaşamını sürdürüyor. Yaşam biçiminde dönek güvercinleri olmazsa olmazlardan kabullenilmiş. 81 yaşındaki değerli eşi ile çok tatlı bir yaşantıları var Söyler ailesinin. Yanlarına vardığımızda gördüğümüz güzel, doğal ortama iç geçirip sevgili kardeşim Yusuf Dalkılıç ile iç çekip ahhhhh keşke buralarda yaşıyor olabilsek dedik ikimizde. Güzel olmasına güzel ama bunun kötü yanından bıkmış değerli üstad. Meskun mahaldeki bağ evindeki güvercinleri hırsızların sık sık uğrak yeri olmuş. 91 yaşındaki üstadımız çok üzgün bu konuda. Saygı, sevgi, hürmetin kalmamasından yakındı en başta.

O yıllarda insanlar ilkokulu bitirip mesleklerine yönlendirilirmiş ailelerince. Mehmet amcayı da ailesi ilkokulu bitrince meslek sahibi olması için Bergamanın tek marangoz ve camcısı olan ustanın yanına yerleştirmişler. Mesleğini kazanan ustamız ilerleyen zaman içinde Bergamanın tanınmış saygın CAMCI MEHMET i olmuş. 1930 yılında dönek güvercinler ile tanışmış. Yanlarında çalışan bir arkadaşının vasıfsız güvercinlerine duyduğu ilginin ardından kendi kümesini kurup kendi döneklerini beslemeye başlamış. 75 yıldır kesintisiz dönekçiliğini sürdürüyor amcamız. Yaşının gereği aktifliğini yeterince kullanamasa da 41 kere maşallah dimağı ve tüm fonksiyanları yerinde üstadımızın. Bir tatlı dili var, bir akıcı üslübu var ki zevkle dinliyoruz tüm anlattığı 75 yıldan kısa özet geçmişlerini önemli bilgi ve deneyimlerini.






Dönekleri tanıdıkça, Bergamaya yerleşmiş Rumeli li göçmenlerin döneklerini izledikçe elindeki ilk dönekleri yetersiz bulup İzmir'e gidip zamanının baş dönekçisi olarak tabir ettiği Karşıyaka Alaybeyli Rıza bey ile tanışmış.Önce satın alarak beslemiş ardından çok iyi arkadaşlık kurunca bütün döneklerinden alıp beslemiş Bergamada. Beslediği döneklerin renkleri, performans özelliklerini anlattıkça tüylerimin diken diken olmasına engel olamadım. Neden derseniz şu günlerde dahi bir çok dönekçi olma sevdasındaki hobicimizin yersiz, boş tartışmalarının ne kadar gereksiz ne kadar boş olduğunu bir kez daha anlıyabiliyorum. O zamalarda da bir kanadına süper dönüş diğerine gevşek, bozuk, takan dönekler mevcutmuş. O zamanlarda da takla, çökme olayları mevcutmuş. O zamanlarda da kuyruk üstü olan ve olmayan dönekler mevcut imiş. Bunların tartışmasını yapmak azmanlık karışmıştır gibi tezlerin öne sürülmesi çok yanlış ve camiaya büyük yanlışlıklardır diyor Mehmet amca. Diyor ki en güzeli doğru bilgileri edinip, döneklerin kollarını iyice tanımak suretiyle işe başlanmalıdır. Her dönekçi kendi kümesinde sahip olduğu döneklerin fiziksel ve performans özelliklerini ezberler. Deneyimleri meleke kazanmasını sağlar. Fakat bunları öğrenmek dönekçiliği öğrenmek anlamına gelmiyor. Çünkü bir çok varyete var. Bir çok değişkenlik gösteriyorlar. Bu yüzden izlenen dönekler kendi fiziksel görüntü ve performanslarınca değerlendirilmelidir. Yersiz tartışma ve beklentiler hem soyların körelmesine hem arkadaşlıkların son bulmasına neden oluyor. İzmir'den dönek bölgelerine dağıtılan namlı adı geçen bütün soyları beslemiş amcamız. Hepsinin artı ve eksileri var. Bu dipsiz bir kuyu gibidir. Döneğin sonu yok. En mükemmeline ulaşmak çok zordur. En doğrusu döneğin altındaki seyis mükemmel olmalıdır. Mükemmel seyis döneğini iyi tanır ona göre idare edip zevkle izler ve izletir. Hırslı inatçı, dediğim dedik olanların dönekleri eğer gerçek dönekse bir yere dek gider oradan hataya geçer. Bu döneğin değil seyisin hatasıdır. Buna çok dikkat etmek gerekir.

Irklar ile belirgin özellikleri verirken diyor ki... Rıza beye ait atomlar, kuyrukları siyah, alacalı, sürmeli, bademli, gözler çakır, düz renk yavrularda veren soylarmış. Atomlar dönekliği çok güzel, ensede iken mükemmel dönen İri yapılı döneklermiş. Gevşek dönüş ve takılma huylarına bazılarında rastlanırmış. Palkanatlar daha dik küçük yapılı dönekler imiş. Döneklikleri az fakat zeka üstünlüğü çok olan açık renkli, genelde yakalı dönekler imiş. Dönüşleri daha küçük, daha dar belli, dar kuyruklu dönekler. Karakanatlar alçak uçan tek pırıltılık çok güzel dönüşler gösteren dönekler, fakat yükseğe kaçırılmamalı tek dönüşlük mesafeden eğitilip kullanılmalıdır. Hatalamaya yakın döneklerdir çok bonkördürler, iyi idare edilmez ise bozuk dönüşler gösterebilirler.. Palkanatlar ile karakanatları eşleyerek çakalları üretmiş mükemmel dönekler izletmiş.

Çelikkanatlar dönekliği çok fazla olan dönekler. Bir kanadına dönek bir kanadına gevşek döneklermiş. İki kez dönüşe giremeyeceği menzilden pırıltı atılırsa altındaki izleyicileri mest eder hayran bırakırlarmış. Yukarı kaçırır dönüşü ikiler üçler ise gevşek yumuşak hoş olmayan dönüşleri sıralayıp inerlermiş. Cesurlar Bursalı İpekçi İsmailin ürettiği bir kolu İstabuldan Sümüklü İbrahime dayanan döneklermiş. Uzun yıllar döneklik yapabilen, takla atan fakat dönüş güzelliği böyle dönek olamaz denecek tarzda dönüşler yapan döneklermiş. Elindeki cesur erkeği 10 yıldan fazla döneklik yapmış. Kuşları Bursalı İsmail'den pehlivan Zeynel almış. Üretmiş mükemmel dönekler izletmiş İzmir de. Mavi galaça ve çakaldan çıkma imiş cesurlar. İzmirli Pampili amca kuşlarını Bergamaya Mehmet amcaya verince bu kuşlar Bergamaya gelmiş. Tekirleri muazzam döneklermiş. Sert sıkı döneklermiş. Kolay kolay yakalanmazlar, küçük yapılı küçük sıkı daireli dönen döneklermiş. Arada düz arap, akkuyruk arap düz tekir yavrular verirlermiş.

Tahir ağanın da kaplanları varmış. Tahir ağa rakipsiz dönen kaplanlarının ilklerini emekli albay Arif beyden almış. Arif bey yurdumuza ilk geldiğinde Ayvalığa yerleşmiş. getirdiği döneklerini önce Ayvalıkta üretmiş. Daha sonra İzmire taşınmış. Daha çok kapalı renkleri olan döneklerinin içinden nadiren kaplanlar çıkarmış. Bu çıkanları Tahir ağa toplamış. Bu yüzden adı kaplancı Tahir ağa olmuş. O dönemde bıçak masanın üzerinde hakem heyetinin önünde yarışlar yapar Tahir ağanın kaplanları yarış vermez seçkin döneklermiş. Döneklerinin namı yaşıyan yaşlı İzmirli ustaların hepsi tarafından bilinmektedir. Bu kaplanlar yumuşak gelişleri esnasında durarak döndüklerinde sallamalı büyük dönüşler yaparlarmış. Sert gelirlerken döndüklerinde uzun sıkı dönüşler yapan döneklermiş. Bonkör olanları takla atar enseden enseye dönenleri takla atmazlarmış. Güvercinlere takılan isimler tamamen besleyen sahiplerinin vermiş olduğu isimlerdir. Soy isimleri değildir diyor amcamız. Değişik bakıcılarda, başka yörelerde aynı dönekler değişik adlar ile anılmaktadır. Kökenleri hep aynı soylardan gelmektedir.

1950 yılında Beştepeli Yavuz ağadan 80 liraya patel erkeği satın alıyor. Şu anda dahi dönekliğini anlatırken heyecanlıyor ve özlem duyuyor döneğinin performansına. Karakanat palkanat eşlemesinden çıkan bu muhteşem döneği 12 yıl döneklik yapmış ardından gelen yavruları da zevkle izlenir dönekler olmuş. Patel erkeği Rıza bey yavru çıkarmış Beştepeli Yavuz ağaya satmış, Yavuz ağa bir ara maddi sıkıntı çekince patel erkeği Mehmet amcaya getirmiş. Asker gibi terbiyeli intizamlı bir dönekmiş patel erkek. Giderken seslenince hemen pozisyona gelip beklermiş. Dönekliği çok bonkörmüş. Efsane döneğimdi diyor. Bergama'da Zekeriya Gülipek, Kara Mehmet, Sinyor süleyman, Kemal Serdaroğlu, Nizam amca İzmir'den aldıkları döneklerden kendi döneklerini geliştirmişlerdir. Dönekler Üsküp ve Selanik kökenli dönekler imiş. İlerleyen zaman içinde Üsküpler azalıp sadece Selanik kökenliler yoğunluk kazanmışlar. İlk dönekçiler hep Rumeliden gelmiş ve kendi getirdikleri soyları beslemişler. Boşnak Süleymanın bangoları varmış. Mavi, tekir renkli dönekler olan bu soylar çok kayık yapan ve geç dönüş bulan döneklermiş.

Bergamanın Rumeli göçmeni 3 tane namlı dönekçisi varmış. Bunlar Halil apo, Mehmet hoca, Hafız Apturrrahman ustalarmış. Bu ustalar yurdumuza gelirlerken döneklerini eşlerinin elbiselerinin içine ve yumurtaları pamuğa sarıp sütyenlerinin içinde saklamak suretiyle bu günkü döneklerimizin ataları yurdumuza sokulmuş. Çünkü sınırda Yunanlılar canlı hayvan geçişine kesinlikle izin vermiyorlarmış. Böyle zor şartlar altında getirilip üretilen dönekler acaba layık oldukları değerlerde bakılıyorlarmı? Akşamdan kahvede kararlaştırılıp gezilecek kümesler izlenecek dönekler kararlaştırılır ve sabah olunca kümesler gezilmeye başlanırmış. Akşam olunca kahvede mütelaa yapılır izlenen döneklerin vasıfları zevkle anlatılırmış. Çok mutlu birlikteliklermiş o zamanlar. Zevkine doyum olmazdı o günlerin diyor Mehmet amcamız. Mehmet Hoca ve Hafız Apturrahmanın dönekleri bildiğimiz Selanik dönekleri idi fakat Halil Apo nun dönekleri mavi baş mavi yaka mavi kuyruk aynen siyah ve kırmızı renk desenli olanları mevcutmuş. Bunlar yüksek uçar çok ayar olur, dönüşleri ise pırıltıya duyarsız kendiliğinden durmaksızın çevirmeler şeklinde olurmuş. Selanik dönekleri gibi tekerlek yapanlar hiç görülmemiş. Uzun ve çevirici dönüş gösteren döneklermiş bunlar.









Avustralya'dan bizlere arkadaşının beslediği güvercinlerin resimlerini gönderen Rahmi Yurt kardeşimizin paylaşımındaki dönücü ırk mensubu güvercinler de Halil Apo ustanın döneklerine benzerlik göstermektedir. Yurdumuzda nesilleri körelmiş olsa da orijinallerin var olduğunu görmek güzel. Paylaşımından dolayı Rahmi Yurt kardeşimize teşekkürler.
Yeni nesil için Ustamızın nasihati ise , döneği sevenler en başta birbirlerini sevsinler, iyi geçinsinler, güzel muhabbet, sevgi ve saygının ardından iyi dönekler piyasaya çıkacaktır. Her kes izleyecektir. Zıtlaşmalar, çamur atmalar, çekememezlik, dönekçiliği ve arkadaşlıkları bitirir. Yalnız kalan dönekçi dönekçi olamaz. Bunun güzelliği hoş muhabbet güzel paylaşımdadır. Buna idrak edebilenler dönekçi olmuşlardır. İnşallah gelecek nesiller birbirini severek saygı ve hürmeti bizlerden esirgemeyerek merak ettiklerini gelip sorup öğrenerek çok güzel dönekçilik yapıp güzel dönekler döndüreceklerdir. Hepsine bol şans selamlar. Ellerine geçirdikleri döneklerin ne zorluklarla bu günlere ulaştığı nasıl bir tarihleri olduğunu bilip ona göre değer versinler.

çok dönek gördüm ama bu dönekler gerçekten harika maşallah